Կոմիտաս 2020 նախագծի շրջանակներում` Կոմիտասյան երգերի և պարերգերի ուսուցում:
1-ին դասարան` Կոմիտաս
Կոտ ու կես
Հեյ, իմ նազան
2-րդ դասարան` Կոմիտաս
Հոպ թռի
Եղնիկ
Էսօր ուրբաթ է, պաս է
3-րդ դասարան` Կոմիտաս
Հախչա հուխչա
Երի երի ջան
Խորոտ էր, կոլոտ էր
4-րդ — 5 -րդ դասարաններ` Կոմիտաս
Խորոտ էր, կոլոտ էր
Շողեր ջան
Սարեն կուգա ջուխտմ ղոչ
Իմ չինարի յարը
Ազգային և բակային խաղեր
Կոմիտասյան օրեր. նախագիծ
Թեման Կոմիտաս, կոմիտասյան օրեր
Մասնակիցներ՝սովորողներ, դասավանդողներ, ծնողներ, հյուրեր
Աշխատանքի ժամանակացույցը
Սեպտեմբերի 14—ից հոկտեմբերի 5-ը
Նախագծի նպատակը
Կոմիտասյան ժառանգության տարածում,
սովորողների երաժշտական կրթում:
Խնդիրները
Կոմիտասի երգերի ուսուցում, կատարում,
հոգևոր երգերի ուսուցում, կատարում,
ազգային, հոգևոր նյութի յուրացում,
երգի ուսուցման և կատարման միջոցով— երաժշտական ունակությունների զարգացում,
— երգի կատարողական գրագիտության և կուլտուրայի մշակում,
— երգի կերպարային զգացողություն,
— երաժշտական ճաշակի ձևավորում
_ տեքստային աշխատանք
Ընթացք
Սովորողների հետ տարվող աշխատանք
սովորողների ուսուցման և կատարման համար նախատեսված ստեղծագործությունների ընտրություն,
Կոմիտասի ստեղծագործությունների ունկնդրում,
մայրենիի ինտեգրում՝ տպավորություն, կարծիք, պատում և այլն:
Հետազոտական աշխատանք Սովորողները ինքնուրույն կամ մեծերի օգնությամբ տեսագրում, ձայնագրում են իրենց շրջապատի Կոմիտասի ստեղծագործություններն իմացող, կատարող անձանց: Աշխատանքի կատարման արդյունքում պարզում են՝ ինչքանով են Կոմիտասի ստեղծագործություններն հայտնի, ճի՞շտ են կատարվում, իրենց շրջապատող մարդիկ գիտե՞ն Կոմիտասի դերն ու արժեքը:
Նախատեսվող աշխատանքների ուղղությունները
Պարապմունք-համերգներ
Համատեղ պարապմունք սովորող-սովորեցնող նախագծով
Կրթական փոխանակումներ
Ընտանեկան նախագծեր
Ճամփորդություններ
Մասնակցություն Կոմիտասի ինստիտուտ-թանգարանում կազմակերպվող երգուսուցման պարապմունքներին
Մեդիաուրբաթ-ամփոփում՝ «Երգում ենք Կոմիտաս»
Արդյունք
Կոմիտասի ստեղծած, գրի առած և մշակած հայկական ժողովրդական երգերի ուսուցում, տարածում
Կոմիտասի ստեղծագործությունները՝ վոկալ, դաշնամուրի համար գրված, խմբերգերի ուսուցում ունկնդրման միջոցով
Կոմիտասի անվան լարային քառյակի կատարմամբ Կոմիտասի ստեղծագործությունների ունկնդրում
Կոմիտասի երգերը իմացող, փոխանցող, տարածող:
Սովորողը կկարողանա
Երգել մաքուր ինտոնացիայով, վոկալ ճիշտ շնչառությամբ,
Սովորողների ներկայացում կայքում, բլոգում
Սովորողները ենթակայքում, բլոգում կներկայացնեն իրենց աշխատանքի արդյունը:
Ունկնդրման փաթեթներ
«Կոմիտասը լեգենդ է» Նունե Մովսիսյանի բլոգ
Կոմիտասյան երգերի նոր ձայնագրություններ՝ Մարինե Մկրտչյան, Կարեն Խաչատրյան
Արևելյան դպրոցի 5 տարեկանները շարունակում են իրենց առցանց ճամբարը։ Երգուսուցան առցանց պարապմունքը այսօր վարում էինք ես և Տաթևիկ Մանվելյանը։ Ընկեր Տաթևիկը պատմեց կախարդական ֆլեյտայի հեքիաթը, ներկայացրեց իր կախարդական երաժշտական գործիքները, իսկ հետո միասին երգեցինք։
Մարտին Հարությունյան — Արև, Արև, եկ, եկ
Տիգրան Ներսիսյան — Կաքավիկ
Դավիթ Գասպարյան — Եկեք, ծեծենք, սոխ ու սխտոր
Լևոն Թումանյան — Հեյ իմ նազան
Մարի Գրիգորյան — Արև, արև եկ եկ
Լուիզա Հայրապետյան — Եկեք, ծեծենք սոխ ու սխտոր
Արեգ Ներսեսյան — Եկեք, ծեծենք սոխ ու սխտոր
Ջանազյան Մարիա — Արև, Արև, եկ, եկ
Արեգ Ներսեսյան — Արև, Արև, եկ, եկ
Արեն Հայրապետյան — Ձիուկ, Եկեք, ծեծենք, սոխ ու սխտոր
Արեն Հայրապետյան — Արև, Արև, եկ, եկ
Ժամանակահատված`սեպտեմբերի 23-հոկտեմբերի 15
Նպատակը՝
Սովորողներին ծանոթացնել Կոմիտասի երգերին, մշակումներին:
Խնդիրները՝
Ուսուցանվող երգերը
Այբ, բեն, գիմ
Դա, եչ, զա,
Այբ, բեն, գիմ,
Դա, եչ, զա,
Դա, եչ, զա:
Է, ըթ, թո,
Ժե, ինի, լյուն,
Է, ըթ, թո,
Ժե, ինի, լյուն,
Ժե, ինի, լյուն:
Խե, ծա, կե,
Հո, ձա, ղատ,
Խե, ծա, կե,
Հո, ձա, ղատ,
Հո, ձա, ղատ:
Ճե, մեն, յի/հի/,
Նու, շա, ո,
Ճե, մեն, յի/հի/,
Նու, շա, ո,
Նու, շա, ո:
Չա, պե, ջե,
Ռա, սե, վեվ,
Չա, պե, ջե,
Ռա, սե, վեվ,
Ռա, սե, վեվ:
Տյուն, րե, ցո,
Վյուն, փյուր, քե,
Տյուն, րե, ցո,
Վյուն, փյուր, քե,
Վյուն, փյուր, քե:
Արև-արև եկ, եկ,
Զիզի քարին վեր եկ,
Սև-սև ամպեր հեռացեք,
Արևին ճամփա բացեք:
Թողեք նա գա մեզ մոտ՝
Նրա լույսին ենք կարոտ.
Կարմիր արև եկ, եկ,
Զիզի քարին վեր եկ:
Արևն հաղթեց ամպերին,
Շողքը գցեց սարերին,
Զիզի քարը տես-տես
Պսպղում է ոսկու պես:
Կարմիր արև եկ, եկ,
Զիզի քարին վեր եկ:
Արև բացվեց թուխ ամպերեն,
Կաքավ թըռավ կանաչ սարեն,
Կանաչ սարեն` սարի ծերեն,
Բարև բերավ ծաղիկներեն:
Սիրունիկ, սիրունիկ,
Սիրունիկ, նախշուն կաքավիկ:
Սիրունիկ, սիրունիկ,
Սիրունիկ, նախշուն կաքավիկ:
Քո բուն հյուսած ծաղիկներով
Շուշան նարգիզ նունուֆարով,
Քո տեղ լըցված ցող ու շաղով,
Քընես-կելնես երգ ու տաղով:
Սիրունիկ, սիրունիկ,
Սիրունիկ, նախշուն կաքավիկ:
Սիրունիկ, սիրունիկ,
Սիրունիկ, նախշուն կաքավիկ:
Գնացեք տեսեք` ով է կերել թուփը,
Գնացին տեսան` այծն է կերել թուփը:
Այծն ու թուփը,
Թուփն ու այծը,
Ձեզ` բարեկենդան,
Մեզ՝ բարի զատիկ:
Գնացեք տեսեք` ով է կերել այծը,
Գնացին տեսան` գայլն է կերել այծը:
Գայլն ու այծը,
Այծն ու թուփը,
Ձեզ` բարեկենդան,
Մեզ՝ բարի զատիկ:
Գնացեք տեսեք` ով է կերել գայլը,
Գնացին տեսան`արջն է կերել գայլը:
Արջն ու գայլը,
Գայլն ու այծը,
Այծն ու թուփը,
Ձեզ` բարեկենդան,
Մեզ՝ բարի զատիկ:
Տրո՛փ, տրո՛փ, տրո՛փ,
Վազե՛, ձիո՛ւկ, հո՛պ,
Քարեն վեր,
Դարեն վեր,
Սիրուն ձիուկ,
Դեպի լեռ.
Տրո՛փ, տրո՛փ, տրո՛փ,
Հո՛պ, հո՛պ, հո՛պ:
Տրո՛փ, տրո՛փ, տրո՛փ,
Հո՛պ, հո՛պ, հո՛պ:
Թա՛փ, թա՛փ, թա՛փ,
Գետեն անցիր ափ,
Մի՛ վազեր,
Մի՛ կոտրեր,
Կարմիր ձիուկ,
Իմ ոտներ.
Թա՛փ, թա՛փ, թա՛փ,
Ա՛փ, ա՛փ, ա՛փ:
Թա՛փ, թա՛փ, թա՛փ,
Ա՛փ, ա՛փ, ա՛փ:
Պռո՛ւ, պռո՛ւ, պռո՛ւ,
Այժմ կեցիր դու,
Ու արի,
Կեր գարի,
Գիրո՛ւկ ձիուկ
Քաջարի.
Պռո՛ւ, պռո՛ւ, պռո՛ւ,
Դո՛ւ, դո՛ւ, դո՛ւ:
Պռո՛ւ, պռո՛ւ, պռո՛ւ,
Դո՛ւ, դո՛ւ, դո՛ւ:
Կոտ ու կես կորեկ ունեմ ցանելու համար,
Ճընճղուկներ թըռան էկան ուտելու համար,
Կըռացա քար վեր առա զարկելու համար:
Այ ճընճղուկիկ,
Կարմիր տոտիկ,
Սիպտակ փորիկ,
Ուտեն կըտիկ,
Խըմեն ջըրիկ,
Առվի եզրիկ,
Պըստիկ-մըստիկ,
Փախչեն, էրթան
Ման գալու համար:
Փախչեն, էրթան
Ման գալու համար:
Թըռան, գացին բերդի տանիս գանգըտելու համար,
Ղասաբներ ժողվան եկան դեղմաշկի համար,
Երեցներ ժողվան եկան օրհնելու համար:
Այ ճընճղուկիկ,
Կարմիր տոտիկ,
Սիպտակ փորիկ,
Ուտեն կըտիկ,
Խըմեն ջըրիկ,
Առվի եզրիկ,
Պըստիկ-մըստիկ,
Փախչեն, էրթան
Ման գալու համար:
Փախչեն, էրթան
Ման գալու համար:
Ըռեսներ ժողվան եկան խորվածի համար,
Գուսաններ ժողվան եկան գովելու համար,
Ազաբներ ժողվան եկան թամաշի համար.
Այ ճընճղուկիկ,
Կարմիր տոտիկ,
Սիպտակ փորիկ,
Ուտեն կըտիկ,
Խըմեն ջըրիկ,
Առվի եզրիկ,
Պըստիկ-մըստիկ,
Փախչեն, էրթան
Ման գալու համար:
Փախչեն, էրթան
Ման գալու համար:
Այսօր Արևելքի նախակրթարանի մեծիկներով և ավելի մեծիկներով , Բանգլադեշյան քայլարշավ արեցինք դեպի Ագարակ ։
Կախարդական լավաշի խորհուրդը գալիս է դարերի խորքից՝ մեր պապիկների ու տատիկների խրատներից, ու մեզ սովորեցնում, որ երջանկությունը աշխատանքի մեջ է: Ըստ ավանդության՝ հնում հաց թխելը հայ կանանց մենաշնորհն էր; Հայկական լավաշը խորհրդանշում է հայ ժողովրդի կյանքն ու իմաստեւթյունը: Շատ երգեր, բանաստեղծություններ ու ավանդազրույցներ են նվիրվել լավաշին, հետեւաբար կարող ենք հպարտությամբ համարել, որ այն Հայաստանի սրբապատկերներից մեկն է:
Կոմիտասյան մաքրամաքուր երգեցողության ներքո գովեցին մե՛ր ձիուկներին…
Իսկ վերջում համտեսեցինք մեր խոհարար տիկին Մարիետայի պատրաստած լոշիկները:
Աղբյուրը՝ Մարինե Մկրտչյանի բլոգից:
